19 Haziran 2009 Cuma

Sarıyer-Taksim Minibüsü Ya da Uyduruk Bir Tarihçe'den

1987

Bıyıklarını kemiriyordu İsmail sinirden. Ödenmemiş borçlardan illallah demişti, deli oluyordu düşündükçe.
“Ne radyasyonu ağabeycim ya?” dedi Dursun’a. “Yok öyle bir şey. Bu söylentileri çıkarıp da halimize sebep olanın Allah belasını versin. Millet korkusundan balık yiyemiyor.”
Gırtlağını gösterdi.
“Nah buramıza kadar borca battık. Üç yüze sattım palamudun çiftini, alan olmadı. Çalıştırdığım adamın parasını ödeyemedim. Balıklar elimde kokuştu, denize döktüm nimeti.”
Çernobil faciası olarak bilinen olayın üstünden bir yıl geçmişti. Olay önceleri çok ciddiye alınmamış, hatta bir bakan elinde ince belli bardaklarla gazetelere çarşaf çarşaf poz vermiş, “Bakın ben de içiyorum. Radyasyon olsa içer miyim?” demek zorunda kalmıştı.
Aynı gazeteler daha sonra ince belli bardaklardaki tavşan kanı çayların ithal olduğu dedikodularına da yer verecekti. O günden on beş yıl sonra ülke birer birer en güzel çocuklarını kurban verecekti o buluta. “Sevdalık iyi şeydir, ben daha yeni başladım” diyen Kazım ölecekti gökyüzüne baka baka. “Savaşa tüm benliğimle karşı çıkıyorum,” diyen Nazan ölecekti.
O günlerde bunu kimse bilemezdi ama yine de herkes korkuyordu. Kanser olacaklardı. En geç yirmi yıl sonra ülke sakat, hastalıklı insanlarla dolacaktı. İthal mallara saldırıyordu herkes kapış kapış.
“İthal palamut getirtseydin”dedi Dursun İsmail’e.
“Gözü batasıcalar, tat tuz yok ki onlarda da. Ne yapayım, etikete ithal yazıp bizimkileri koydum tezgaha”
“Ne yaptın İsmail? Bak Samsun’da ne çok sakat doğum olmuş. Kadıncıklar bebelerini aldırıyormuş korkudan.”
“Yok be ağabeycim, tevatür onlar. Ta Rusya’da patlayan atom nereden gelip bizim balıkları vuracak?”
Pek aklı yatmamıştı ama borç ne demek bilirdi Dursun. İsmail’in hali hal değildi, yazıktı. Bir şey demedi adamcağıza, sigarasını içti, sustu.
“Ben burada ineyim ağabey” dedi İsmail biraz sonra. “Bir iş var, olursa kurtuluruz bu parasızlıktan. Dua et e mi?”
“Hadi bakalım,” dedi Dursun. “Söylemedin ama ne olduğunu, hayırlı çıkar inşallah”
“Hayırlı iş, hayırlı” dedi İsmail. Minibüsten indi.
O inerken ufak tefek bir kadın el etti az geriden.
“Dur, dur!”
“Tamirhaneye gidiyorum bacım”
“Otobüs durağına bıraksan da yeter amca,” dedi kadın. “İşe geç kaldım.”
“Bir kız bana emmi dedi neyleyim” diye geçirdi içinden Dursun.
Kadınaysa “Geç, buyur” dedi.
Düşündü Dursun.
“Nereden çıktı sabah sabah bu amca lafı canım? İsmail de bana abi dedi durdu. Saçımız ağardı İsmail efendi saçımız, yaşımız senden genç şükür”
Aynaya baktı, yüzünde öyle fazlaca da kırışık yoktu hani.
Minibüs kıs kıs güldü Dursun’a. Minibüsün güldüğünden habersiz Dursun da güldü.
“İyice İstanbullu olduk be! Erkek adamın yaşı dert etmesi olacak şey mi? Yakışıyor mu sana hey gidi Dursun?”
“Burada ineyim mi amca?” dedi kadın. Durdu minibüs. Kadın borcunu sordu, “İstemez,” dedi Dursun. Teşekkür etti yolcusu, indi aşağı.
Kediler bir hoştu, köpekler ayrı. Bahar dalları pembe beyaz tomurcuklanmıştı ve minibüs tamircinin yağını suyunu kontrol ederken kurcalayacağı yerlerini, Dursun gerçekten amca denecek denli yaşlanıp yaşlanmadığını düşünüyordu.
Akşama kadar bunu düşündü. Saçlarını, bıyıklarını boyatan arkadaşlarıyla dalga geçerdi ya, yine de…
Acaba o da mı boyatsaydı? Yok canım, daha nelerdi artık. Herkesin diline düşerdi valla. İyisi mi o da babası gibi teselli ederdi kendini: “Beyazlayan saç dökülmez”
Dursun’un babası mezarından bir selam çaktı oğluna “Takma lan kafana,” dedi. “Saçların beyazlasın tek, gönlüne kar yağmasın da.”
Bahar rüzgarı selamı taşıyıp getirdi, Dursun’un aklına babasını düşürdü. Rahmetlinin son günlerinde bile “Bakma kız saçımın ağardığına, gönlüm genç benim” diye diye annesinin peşinde dolandığını anımsadı Dursun, güldü. Cilveli kız saçı gibi içini şenlendiren rüzgara verdi bağrını, koklaya koklaya ciğerlerini sevindirdi.
Tamer tamirhanenin sahibiydi, ellerindeki yağı üstüpüye silerek geldi. “Hayırdır?”dedi “Gevrek simit gibi ne gülüyorsun?”
Minibüs nefret ediyordu bu adamdan. Bir de Dursun’la yavşak yavşak konuşuyordu herif, iyice illet oluyordu.
“Zevzek, sana mı düştü Dursun’un derdi?” dedi. “Hem işini doğru dürüst yapma, hem de açığını kapamak için muhabbete soyun.”
Aynayı süsleyen boncuklu kuş cikir cikir güldü.
“Hadi, hadi nesi varmış adamın? Güzelce elden geçirdi seni işte, kız gibi oldun, homurdanıyorsun bir de. Doktora götürülen çocuklar yapmaz yaptığını.”
“Doğru konuş, atarım seni ite köpeğe. Kız da sana benzer, çocuk da.”
“Hayda! Lafın gelişi söyledim yahu, amma da terssin bugün.”
“Benim gibi zırt pırt kıçını başını kurcalasalar sen de ters olursun. Bir değil iki değil, ne bu canım? Hadi Tamer tamirci, işi bu diyelim. Ya Dursun’a ne oluyor? Her Allah’ın günü de motor açtırılmaz ki? Tıkır tıkır gidiyoruz işte.”
“Hiç kusura bakma ama bu kadar titizlenmese Dursun, zor giderdin öyle.”
“Tabii tuzun kuru senin, konuş bakalım. Asılmışsın en şahane yere, manzara seyrede seyrede geziyorsun sayemde. Tek bildiğin cik cik ötmek.”
Boncuktan kuş minibüsün sinirinin tepesinde olduğunu bir tamam anladığından en iyisi cevap vermemek buna dedi, sustu. Dursun’la yarenlik eden Tamer’i seyretti bir süre, daldı gitti.
“Tek bildiğim ötmekmiş, hem de cikir cikir, ha? Oysa ne çok dert, acı gördüm,” diyordu içinden. “Hapishane kuşuyum ben. Kötü adam olduğundan değil borç belasına içeri düşen biri yaptı beni. Ya o borcu neden yapmıştı, onu biliyor musun minibüs efendi?”
Boş verdi kuş tıpkı onu yapan adam gibi. “Boş vermezsen aklını kaçırmak işten değil bu dar-ı dünyada” derdi zavallıcık. Ne kızının tedavisi için başını belaya soktuğunu takıyordu kafasına, ne de içeri düşer düşmez karısının kızı da bırakıp baba evine dönmesini. Adam gün günden eriyen kızını, bir başkasıyla imam nikahı yapıp yaşayan karısını, “Bu kıza ben de bakamıyorum a oğlum” diye başının etini yiyen yoksul anasını düşüne düşüne çözemediğinden boncuğa vurmuştu kendini. Minibüse baksan kuş bilmezmiş hiç derdi. Laf işte. Nereden bilecekti minibüs, kuşun yaratılma sebebiydi hüzün.
Evet, bildiği tek şarkı vardı kuşun cik cik onu söylerdi. Ne yapsın melodisi neşeliyse? Adam da kuşu örerken boncuk boncuk, bunu söylerdi: “Hey gidi gidi koca dünya dert küpü müsün? Söyle fani dünya söyle gam yükü müsün?”
“Gam yükü de olsa güzel, dert küpü de” dedi minibüs. Sezmişti kuşun aklından geçenleri. “Kusuruma bakma, buradayken sinirli oluyorum biraz.”
Dursun Tamer’le el sıkıştı, bindi minibüse. Sanki huysuzluğunu anlarmış gibi okşadı direksiyonunu emektarının. “Bugün çalışmak yok koçum” dedi. “Yengeni, çocukları alıp Emirgan’a gidiyoruz.”
Minibüs kabusu olan tamirhaneden kurtuluş sevinciyle bir ok oldu fırladı hemen. Yolcular yerine Dursun’un karısını, çocuklarını taşıyacağı için de sevinmişti. Kuş bitmeyen şarkısına başladı. Dursun da eşlik etti ona.
İsmail o saatlerde sıska, çenebaz bir adamın yazıhanesindeydi. Tayfa yazılmaya gelmişti. Uzun yola çıkacaktı, ailesinden uzak kalacaktı ama avansla borcunun bir kısmını kapamayı da başaracaktı inşallah. Tekneyi kriz sırasında satmıştı zaten. İstanbul’da kırk yaşından sonra onun bunun maskarası olacağına, bilinmedik bir yere gider, başını eğecekse dosttan düşmandan uzak o yerde eğerdi. Fakat iş istemeye geldiği adamın çenesi sinirlerini gerdikçe germişti, bıyıklarını kemiriyordu. İşe alınacağından emin olsa çekerdi adamın saçma sapan muhabbetini de, o laf da açılmak bilmiyordu bir türlü. İsmail konuya girmeye çalıştıkça adam çeviriyor, İsmail’i buraya yollayan ortak tanıdıklarıyla çocukken oynadığı çelik çomaktan giriyor, İstanbul’un yaşanacak hali kalmadığından çıkıyordu.
Dayanamadı İsmail, “Hemşerim, acil işim var benim,” dedi sonunda. “Şu bizim iş meselesi...”
Adam ayağa kalkıp elini uzattı, “Dur yahu, nereye? Bir çay daha söyleseydim,” dedi yarım ağız.
Anladı İsmail neticeyi, iş falan yoktu ona burada.
“Eyvallah” dedi, “Başka zaman inşallah.”
Omuzlarını düşürdü, çıktı yazıhaneden. Onu buraya gönderen arkadaşını bulup iyice bir kalaylamak için hışımla Karaköy’e gitti.
Dursun’un sabah sabah sinirini bozan ikinci kişi, hani şu işe yetişmek için Dursun’a el eden kadın da İsmail kadar sinirliydi tam o anda.
Bir yastığı daha hanımın keyfini yerine getirmek için yeniden kabartırken “Nereden çattım bu belaya?”diyordu.
Komşularına özenmiş, üç kuruş para kazanmak için gündelikçiliğe başlamıştı Hayriye. Zavallının şansına ilk müşterisi tüm İstanbul’u dolaşsan daha huysuzunu bulamayacağın bir ihtiyardı.
“İhtiyar mihtiyar ama benden dinç be. Herkesi öldürür mezara koyar da, yine de buna bir şey olmaz.”
Yaşlı kadın mutfaktan seslendi. Hayriye pof pof ettiği yastığı koltuğa fırlattı. Yastık neredeyse patlayacaktı “Canın çıksın inşallah, ellerin kopsun” dedi Hayriye’ye. Sanki yastığa yanıt verirmiş gibi dakkasında bir “Aman!” nidası yükseldi mutfaktan.
İhtiyar kadın bastonu falan fırlatmış, tezgahın tepesine çıkmış dolap üstlerini kontrol ediyordu mutfakta. “Aman teyzecim, düşeceksin maazallah. Ne işin var senin orada?” dedi Hayriye kadına. Bir yandan da bacağına yapışmış düşmesin diye tutuyordu.
“Ya, bakmayayım da kazıkla beni değil mi? Hepiniz aynısınız, hepiniz. Ben sana demedim mi dolapların üstünü de sil diye, ha?”
“E, sildim ya teyzeciğim”
“Silmişmiş. Hadi oradan. Bir karış yağ var burada”
Hayriye lahavle çekip “Tamam teyzeciğim” dedi. “Sen şuradan güzel güzel bir in de ben yine sileyim oraları.”
“Hayır efendim, inmeyeceğim. Gözümün önünde sileceksin. Ver bakayım şu bastonu sen bana”
Böylece akşama kadar Hayriye ovdu parlattı, kadın yeniden yeniden yaptırdı bastonuyla göstererek. Mutfak tezgahından indiklerinde hava kararmıştı.
“Ben artık gideyim” dedi Hayriyecik
“Olmaz” dedi kadın. “Daha hiçbir şey yapmadın. Camları silmedin, kapıları ovmadın. Ütü tepeleme duruyor.”
“Ama teyzeciğim dolaplar çok uğraştırdı, gördün işte. Hem saat geç oldu. Çocukları komşudan almam gerek. Bizim bey de kızar, geç kalırsam bir daha hiç göndermez sonra beni. Ben şimdi gideyim, onları da haftaya geldiğimde yaparım artık.”
Kadın bastonunu sallaya sallaya üstüne yürüdü Hayriye’nin. “Vay uyanık köylü vay! Çok kurnazsın demek? Hayır efendim, bütün işler bitmeden hiçbir yere gidemezsin, gidersen de beş kuruş vermem bilesin.”
Tepesi attı Hayriye’nin.
“A, üstüme iyilik sağlık. Bütün gün eşek gibi çalıştım be kadın. İnsafın kurusun.”
“Ne? Bir de üstüme yürümek ha? Hemen şimdi açıyorum telefonu, çağırıyorum polisi. Hırsızlığa girdiğini, beni öldürmeye kalktığını bir bir anlatacağım.”
Hayriye’nin ağzı bir karış açık kaldı, boğazı düğümlendi. Kadın telefona seğirtirken yapıştı koluna. “Aman etme,” demesine kalmadan, kadın o incecik sesiyle öyle bir çınlattı ki ortalığı az daha bayılıp düşecekti korkusundan.
“Yetişin komşulaaar, boğuyorlaaar, öldürüyorlaaar”
Hayriye evden nasıl fırladığını bilemedi. Hala arkasından bağırıyordu kadın. “Hırsızlar! Katilleeer!”
Hayriye bacakları titreye titreye koştururken merdivenden kaydı, düştü. Oturduğu yerde ağlamayla karışık bir sövgü tutturdu: “Size de, evinize de, dolaplarınıza da, merdiveninize de…”
Bütün günün hıncını almak istercesine merdivene bir tekme attı, topallaya topallaya kaçarken de apartmanın kapısını güm diye çekti, yer gök inledi.
Merdivenle kapı bağırdılar arkasından: “Ayağın kırılsın, beter ol, bir daha da gelme buralara.” Şişli’nin Şişli olduğu zamanlarda milyoner Rıza Selahattin Bey’in zevkiyle kurulmuşlardı buraya. O zamanlar böyle köylüler değil bunca gürültü çıkarmak, korka korka açarlardı kapıyı, bin bir saygıyla çıkarlardı merdivenlerden.
“Çok değişti dünya” dedi kapı. “Ne olacak halimiz bilmem.”
“Haklısın,” dedi merdiven. “Giden gelenin yenir yutulur hali kalmadı.”
İç çekerek eskilerin hayaline daldılar yine. Parfüm kokulu kürk mantolu güzel kadınlar, şapkaları frakları eldivenleriyle şık, çapkın erkekler, partiler, toplantılar, kat aralarındaki heyecanlı flörtler. Nasıl da geride kalmıştı tüm bunlar.
Hayriye korkudan, kızgınlıktan bitap koştu epeyce. Kadının arkasına polisleri takacağını düşünüyordu. Nefes nefese otobüs durağına ulaştı, bir köşeye çöküp ağlamaya başladı. Bedeni sızlıyordu yorgunluktan.
“Neden ama neden?” dedi. “Bütün gün çalıştım, ne dediyse yaptım. Üç kuruş için böyle çirkeflik yapılır mı?”
Korkusu geçip de kızgınlığı ağır basınca “Polise asıl ben gideyim,” diye düşündü. “Anlatırım. Canımı çıkardı, paramı vermedi, bir de beni tehdit etti derim.”
Ama nasıl ispatlayacaktı olanları? Kadın şuyum kayboldu, buyum kayboldu derse ya? Kızgınlığı çığ gibi büyürken başka bir şey geldi aklına. Döndü geri.
“Kusura bakmayın hanımefendi” dedi kapıyı kuşkuyla aralayan kadına. “Yorgundum da ondan öyle davrandım az önce. Haklısınız, iş bitmeden gitmek olmaz. Hava karardı, artık camları silemem ama bari kapıları bitireyim. Para mara da istemez, yarın gelir camları da silerim. O zaman verirsiniz.”
Kadın gözlerinde zafer kıvılcımlarıyla açtı kapıyı. “Ha şöyle, adam olun biraz” dedi yana çekilirken. “Madem geldin, kapılardan önce halıyı sil bakalım.”
“Hiç merak etmeyin, pırıl pırıl yaparım” dedi Hayriye.
Gitti bir kovaya su doldurdu, bolca çamaşır suyu ekledi, geldi. Ah ne yazık, ortadaki camlı sehpaya çarpınca sabah tertemiz sildiği koltuklara döküvermesin mi hepsini? Al kadife koltuklar önce pembeye, sonra çirkin bir kahveye dönerken “Amanın!” dedi, “Gördün mü bak bir gıdım çamaşır suyunun ettiğini?”
İhtiyar kadına söz bırakmadan telaşla silmeye başladı koltukları. “Siz hiç merak etmeyin,” diyordu. “Şimdi çıkarırım bir şeycik kalmaz.”
Yaşlı kadının ağzı bir karış açık kaldı. Neden sonra kendini toparlayıp tısladı: “Bırak, bırak diyorum sana. İyice beter ettin. Aptal!”
Boynunu büktü Hayriye: “İstemeden oldu vallahi.”
Kadın boğulur gibi çöktü bir sandalyeye. Kızgınlıktan bastonunu da düşürdü yere.
“Gitti canım koltuklar. Ah kafam ah, zorla sürüye giden köpekten hayır mı gelirmiş?” Süklüm püklüm bakınan Hayriye’ye “Su” dedi, “Çabuk bir bardak su getir bana. Fena oldum.”
Koşa koşa mutfağa gitti Hayriye, hanımefendi mutfaktan gelen büyük şangırtıya koştuğunda bir de baktı, porselen takımın çorba kasesi yerlerde. Neredeyse yüz yıllık bir takım. Parçasını bulmanın mümkünü yok.
“Ay nasıl oldu anlamadım hanımefendi” diyordu Hayriye, “Size bir şey olacak diye korkudan elim ayağıma dolaştı iyice.”
Kristal bardağa doldurduğu suyu kadına götürdü, fakat bardak da kadının elini bulamadan yere düştü. Kadıncağız onun da kaç yıllık olduğunu düşünemeden yığıldı olduğu yere.
“Git,” dedi fısıltıyla Hayriye’ye. “Çabuk defol git buradan.”
“Olmaz, daha kapıları sileceğim.”
“İstemez. Allah belanı versin senin de yapacağın işin de.”
“Ama param ne olacak?”
Hayriye merdivenlerden inerken kuş gibi hafifti bu kez, kapıyı çekerken de öyle. Gündeliğini cüzdanına, cüzdanını da çantasına yerleştirdi. Hayriye ille de kapıları silmekte diretince, kadın kırıp döktüklerinin hesabını bile sormamıştı. “Ellerine sağlık, aman git” diye diye göndermişti evinden.
“Dinsizin hakkından imansız gelir,” dedi Hayriye. Gülerek otobüs durağına gitti. O da İsmail gibi bir an önce onu buraya gönderen arkadaşını bulmak istiyordu. Bakalım anlattığında ne diyecekti kadın
“Kızarsa kızsın valla” dedi. “Asıl ben ona kızarım. Bilip bilmediği eve ne gönderiyormuş beni?”
Çocuklarını düşündü. Ne zamandır hanburger diye bir şey tutturmuşlardı. Taksim’de açılmış domals mı ne garip de bir adı varmış. Bu parayla oraya götürecekti çocukları.
“Semra Özal’ı yılın annesi seçmişler. Bugün çektiklerimi görseler beni seçerlerdi.”
Durakta sakat bir piyango satıcısı “Çekilişi yarın, son fırsat!” diye bağırıyordu. Bir bilet aldı, “Ah şu piyango bana bir çıksa” diye düşlere daldı.
Hayriye’ye piyango çoktan vurmuştu da haberi yoktu garibimin. Birkaç sonra gün kapısına dayanan polislerle karakola, oradan da nezarete gitti. Gerçek katil bulunana dek mahkemede de söylediğini tekrar etti durdu hapishanede: “Ben çıktığımda mutfakta oturuyordu valla.”

2 yorum:

Tijen dedi ki...

Öykü yazmak ne güzel şey değil mi Arzu? Ellerine sağlık.

Arzu Çur dedi ki...

Yazdıran o "hişt,hişt" geldiğinde hele, şahane Tijen. Ama gittiğinde... O gittiğinde yazmanın yolunu bulamadım, bekliyorum hala.

Teşekkürler çok.